تصویرگری

تصویرگری

هنر تهیه تصویر برای روشنتر و جذابتر کردن مفاهیم نوشته های ادبی، علمی، آموزشی و هنری است. هنر تصویرگری اگرچه زاییده ی هنر نقاشی است، اما به سبب وابستگی به متن نوشته از هنر نقاشی متمایز می شود. تصویرگر کم و بیش خود را ملزم به توصیف موضوعی مشخص می داند، حال آن که هنرمند نقاش چنین محدودیتی در بیان ندارد. با وجود این، تصویرگر نیز مانند هنرمند نقاش می تواند سبک و اسلوب خاص خود را دارا باشد. غالباً تصویرگران داستان یا شعر، با آزادی بیشتر کار می کنند و تصاویری خلق می کنند که تخیل خواننده را بر می انگیزد. در کتاب های علمی تصویرگر محدود و تابع نگرش علمی است. تصویرگر می تواند از همه روش ها و فنون طراحی، نقاشی، چاپ، کلاژ (چسباندن قطعه های مختلف در کنار هم) و مانند آنها بهره جوید و به روشی ساده و با استفاده از ابزارهای ابتدایی یا با پیشرفته ترین دستگاه های کامپیوتری تصویرسازی کند. امروزه تصویرگری یکی از شاخه های هنر گرافیک شمرده می شود.

تاریخچه

قدیمی ترین کتاب مصور، طوماری مصری است که از کاغذ پاپیروس ساخته شده است. در این کتاب تصویر انسان ها در فاصله ی نوشته ها و به صورت نیم رخ و در ردیف کنار هم دیده می شود. بعدها یونانی ها و رومی ها نیز مضمون نمایشنامه، شعر، داستان و کتاب های علمی مانند ستاره شناسی را روی پاپیروس مصور می کردند. شیوه ی تصویرگری طومارهای یونانی، شکل کامل تر تصویرگری طومارهای مصری بود.

هفت روش برای تصویرگری کتاب کودک

هفت روش برای تصویرگری کتاب کودک (شیوه های پیشنهادی جولی کومینس رئیس انجمن کالدکات برای تصویرسازی در کتابهای کودکان)
مترجم : زمانی،فاطمه
نویسنده : جولی کومینس
پژوهش نامه ادبیات کودک و نوجوان شماره 11 (صفحه 28)

‌ ‌‌‌در‌ انـگلیس‌ راندولف کالدکات‌ Calde cott Randolf (1886-1846)را به عنوان مبتکر تصویرگری کتاب‌ کودک‌ می‌شناسد.این‌ هنرمند انگلیسی‌ برای نخستین بار نقش‌ و تصویر‌ را به عرصه ی کتابهای‌ کودکان کـشاند و چـشم‌اندازی‌ رنگین و خـیال‌انگیز در برابر نگاه تنوع‌ طلب و ستایشگر کودک گشود.

انجمن‌ حمایت از تصویرگران‌ انگلیس در‌ 1938 تشکیل شد که به‌ انجمن«کالدکات» معروف است.این‌ انجمن همه ساله‌ در بزرگداشت ایـن‌ هنرمند تصویرگر،نشان‌ «کالدکات»را به‌ بهترین تصویرگر کتاب کودک و بهترین‌ کتاب‌ تصویری کودکان‌ اهدا می‌کند.

«جولی کومینس»‌ رئیس‌ کنونی‌ انجمن«کالدکات» است.او طی‌ مقاله‌ای در 1996،ضمن‌ ارائهء برخی‌ شیوه‌های‌ تصویرگری کـتاب‌ کودک،به بحث‌ دربارهء تأثیر این‌ تصویرها بـه ذهـن‌ مخاطبان کودک‌ پرداخته است.

«کومینس»به‌ هفت تکنیک‌ تصویرگری‌ اشاره دارد و برای‌ هرکدام مثال هایی‌ نیز آورده است. همان‌گونه که بحث ها و موضوع های مختلفی در متن‌ کتابهای کودکان راه پیدا کرده‌اند، روش های متفاوت‌ تصویرگری نیز جای خود را در این کتاب ها باز کرده‌اند. در هـرزمینه‌ای، طراحی گرافیک به نحوی نفوذ کرده‌ است: در مجله‌ها، تبلیغات، بسته‌بندی‌ها، طراحی‌ اتومبیلها‌ و شیرینی‌ها و شکل ظرفها، طرح های‌ تجاری و تبلیغاتی، تقریبا مهمترین و مؤثرترین عامل‌ پیشرفت هنر تصویرگری بوده‌اند. اسباب‌بازی‌ها هم به‌ نوعی به هنر گرافیست‌ها نیاز دارند، زیرا شکل، ساخت، تولید و بسته‌بندی آنها باید طراحی شود. حتی فیلم های انـیمیشن(نقاشی مـتحرک)سینمایی‌ و تلویزیونی‌ هم رابطه ی مستقیمی با گرافیک، طراحی و تصویر گری دارند.

مروری بر آثار چهار تن از تصویرگران نامی، مراحل پیدایی، رشد و تکامل این هنر را برایمان بهتر آشکار می‌کنند:«لین اسمیت»یکی از پایه‌گذاران‌ تصویرگری کتاب کودک‌ است. او‌ کارش را با انتشار مجله شروع کـرد و طـرحهایش از کتابهای سنتی تأثیر گرفته بود.«اسمیت»با مهارتی خاص و پرداختن به‌ ریزه‌کاریها،طرحهای خوبی ارائه کرده است.

«جرالد مک‌درموت»و«پیتر سیس»قبل از ورود به‌ دنیای کتابهای کودکان، فیلمساز‌ بودند. موفقیت «مک‌ درموت» در‌ تصویر گری‌ به دلیل به کارگیری‌ تجربه‌هایش در‌ زمینهء‌ فیلم‌ بود.«سیس» به عنوان فیلمسازی باتجربه و هنرمند بـه امـریکا دعوت شد تا فیلمی درباره ی المپیک بسازد، ولی طراحی‌ و تصویرگری او را به مسیری‌ دیگر‌ و به دنیای کتاب‌ کودک کشاند.

تصویرگر دیگر «گریس ون‌آلزبرگ» است که قبل‌ از‌ یافتن‌ جایگاه و مقام خود در تصویرگری کتابهای‌ کودکان، سالهای سال پیکره‌تراش و مجسمه‌ساز بود. او نـیز بـا بـه کارگیری مهارتها و تجربه‌هایش‌ به‌ مـوفقیت‌ رسیده‌ است.

نگاهی بـه سـیر تحول هنر طراحی در فیلمسازی، طراحی ابزار، وسایل و بسته‌بندی آنها طی دهه‌های‌ 1930 تا 1950،نشان می‌دهد که بعضی از سبکها و روشهای خاص تصویرگری رشد کرده‌اند و بـعضی‌ نـیز به‌ دلیـل‌ عدم استقبال،کنار گذاشته شده‌اند.

همان‌طور که ادبیات و سبک های ادبی مـحدودیت و ثـباتی‌ ندارند‌ و در طول زمان تغییر و تکامل می‌یابند، در تصویرگری کتاب ها نیز هرروزه از روش های‌ جدیدتری استفاده می‌شود‌ تا‌ حس‌ کنجکاوی کودکان‌ را بیشتر تـحریک کـرده و رضـایت خاطر آنها را فراهم‌ کند. البته پیشرفت‌ صنعت‌ چاپ‌ و بهتر شدن کیفیت‌ تولید آثـار هنری، همچنین اهدای جایزه‌های متعدد از سوی انجمن های گوناگون، در محبوبیت و پذیرش‌ روش های‌ مختلف‌ این هنر و رشد آنها، تأثیر زیادی‌ داشته و دارد.

در چند و چون تصویرگری

گفت و گو با نورالدین زرین کلک، فرشید مثقالی، قباد شیوا و کامران افشار مهاجر پیرامون تصویرسازی معاصر ایران
مصاحبه حضوری این ویژگی را دارد که پر احساس باشد و در طی آن حرف در میان حرف بیاید. از طرفی در این نوع مصاحبه بسیار پیش می آید که برخی مصاحبه شوندگان ساکت بنشینند و به جای آنها برخی دیگر سررشته کلام را به مدد روحیه و قدرت سخن وری در دست گیرند.
حرفه:هنرمند در این شماره تصمیم گرفت به جای مصاحبه حضوری سؤالات خود را به شکل غیر حضوری و کتبی با کارشناسان در میان گذارد. این باعث می شود که مصاحبه شوندگان با حوصله و فراغ بال بیشتری به تعمق در پرسش ها پرداخته و به آنها پاسخ دهند.
از آنجا که حوزه ی تصویرگری معاصر ایران از لحاظ مطالب چاپی چیز چندانی ندارد، پس دور از انتظار نیست که مخاطب علاقه مند و پی گیر به هر مطلب چاپ شده ای در این زمینه رجوع کند و حتی اگر نوشته موجود چندان استاندارد هم نباشد، به غفلت یا به ناچار آن را مورد استناد قرار دهد.
اگر نوشته موجود چندان استاندارد هم نباشد، به غفلت یا به ناچار آن را مورد استناد قرار دهد.
چه بخواهیم چه نخواهیم در حوزه نظریه پردازی درمورد تصویرگری چنین مصاحبه هایی بخشی از بضاعت ما هستند.
شکل غیر حضوری این مصاحبه نتیجه نگرانی ماست در چاپ مطالبی که بعدا به آنها استناد خواهد شد.

آیا تعریف مشخصی از تصویر سازی می توان ارائه داد؟ رابطه آن با نقاشی را چگونه ارزیابی می کنید؟
نورالدین زرین کلک: در فرهنگ نامه دیجیتالی Wikipedia زیر مدخل ایلوستراسیون چنین می آید:
1- تصویر کردن، مانند نقاشی کردن، یا استفاده از عکس برای کتاب یا مجله
2- مقایسه یا مثال آووردن به منظور توضیح یا تآیید مطلبی
3- عمل یا فرایندی برای روشن کردن مطلبی
4- کاری برای شفاف سازی مطلبی (در آموزش)
5- تفکیک کردن (در مفهوم باستانی کلمه)
گمانم پرسش شما معنای شماره 1 را می طلبد.

مؤلف / تصویرگر

مقاله زیر از زبان استیو برادنر و ترجمه حمیدرضا کرمی از شماره 30 مجله حرفه هنرمند آورده شده است:

یکی از دلایلی که من آموزش تصویرگری را رها کردم، پیش آمدن این پرسش بود که تصویرگری چیست؟ چگونه می توان مبانی آن را برای دانشجویان روشن کرد؟ و آنها را برای رویارو شدن با چه چیزی می توانم، یا باید آماده کنم؟ اکنون که این مطلب را می نویسم، این حوزه به سرعت در حال تغییر و دگرگونی است.

مطمئن نیستم در حال تبدیل شدن به چیزی است یا وقتی هیاهو آرام بگیرد، چقدر آن تصویر گری حرفه ای را هنوز می توانیم بشناسیم. تهدید دیسک های ارزان قیمت برای از میدان به در کردن بخش های بزرگی از این حرفه، احساس می شود. به نظر می رسد بازار انباشته از هنرمندانی است که دارای سطوح مختلفی از مهارت اند، و همچنین منجر به تفسیر بیش از پیش ضعیف تری از "کیفیت" می شود. بخش های هنری توجه و اعتماد بیشتری را متوجه پرسنل خانگی خود می سازند، تا کلاژهای فتوشاپی را جایگزین تصویرگری کنند. حق الزحمه ی آثار هنری در طول یک نسل، تغییر نکرده است.

من شاهد کار تصویرگرانی هستم که نوآوری بزرگ برای آنها، خارج شدن از چارچوب های این حرفه ای است. پس باید پرسید: برای آنهایی که در این حرفه می مانند یا می خواهند به آن وارد شوند، چه چیزی هنوز به جا مانده تا به آن پایبند بمانند؟

ابتدا با این فرض شروع میکنم که اساسا در تصویر گری عنصر ذاتی وجود ندارد که موجب تفاوت آن از "هنر" شود. می دانم که این تمایز کهنه همچنان غالب و پابرجاست، اما عالم گرافیکی که من می شناسم به من می گوید این یک دیالکتیک نامربوط است، و اغلب کسانی درگیر آن هستند که بیش از همه منافع خود را در پیروی از یک نظم و سلسله مراتب، جزمی و مقرر می بینند. آثار وینزلو هرمر، اندی وارهول، تولوز – لوترک، مارشال اریسمن، بن شان، توماس هارت بنتن، جورج بلوز، جورج گروس و دیگو ریورا، همگی به نحو قانع کننده ای شاهدی بر رد این عقیده هستند. بنابراین، اگر ما هم مثل آنها، "هنرمندان واقعی" هستیم و "هنر واقعی" خلق می کنیم، پس چه تفاوتی ما را به عنوان تصویر گر متمایز می سازد؟

به نظر من این تمایز در محتوا است. آنچه حرفه ی ما را متفاوت و دشوارتر از دیگر فعالیت های هنری می کند، این واقعیت است که ما باید در آن واحد، دست کم دو کار را با هم انجام بدهیم: راه حلی برای همه قسم مسائل رنگی، فضایی، و گرافیکی فرمالیستی پیدا کنیم، و عملا یک روایت هم بسازیم. داستان سرایی، یک پیشه ی فرهیخته، کهن و بسیار مهم برای هر فرهنگی است. تصویرگران واقعا ماهر، موقعیتی مشابه شمن ها، شاعران، نوازنده / آواز خوان های دوره گرد، نمایشنامه نویس ها، و فیلم سازها دارند. آن "محتوایی" که صاحبان گالری ها و منتقدین آن را نادیده می گیرند، اهمیتی ندارد. برای راضی کردن آنها نیازی به شب بیداری نیست، چرا که وقتی حرفی برای گفتن باشد در اثر بیان می شود. پاسخ به آن پرسش، می تواند نیروی پیش برنده ی زندگی تان باشد.

مفهوم تصویرسازی

مقاله زیر در تعریف تصویرسازی از شماره 30 حرفه هنرمند آورده شده است:

فعل ( to illustrate ) به معنای مصور سازی یا شرح مثالی با تصویر از ریشه لاتینی lust rare> > (نور افشاندن بر چیزی) است . " تصویرسازی " هنر ارسال ایده هایی موجز به واسطه تصاویر در گستره ای از رسانه ها است . تصویر سازی در عین حال هم می تواند معنای موضوعی را روشن سازد و هم بستری تازه برای نشان دادن آن موضوع به جهان به وجود آورد .

یک تصویرسازی و یا مجموعه ای از آن ها ، داستانی را روایت میکند که غالبا با متن آن در ارتباط است . یک تصویر سازی موفق ، خواه برای صفحه کتاب طراحی شده باشد ، خواه برای صفحه نمایش و یا دیوار ، به همان میزان که از قدرت توصیف و شفاف سازی روایت برخوردار است ، مبین نقطه نظر طراح تصویر ساز و رویکرد او نسبت به رسانه و تکنیک اش نیز هست .

تصویرسازی بر سه مهارت تکیه دارد ، که هر سه آن ها در بسیاری از رشته ها قابل اجرا هستند :

• به مفهوم در آوردن ایده ها (conceptualizing ideas) ( از چه جهان بینی ای برخوردار است )
• حل مشکلات خلاقانه ( چگونه این دیدگاه را انتقال مید هد )
• اختصار ، انتقال دهندگی ، مهارت های انتقال معنا .

سه مهارت اخیر ، بنابر نقش مهمی که در راه دستیابی عملی به محصولی خلاق ایفا میکنند ، ما را در ارائه تعریفی برای تصویرسازی – به عنوان رسانه ای موثق و در مقام حرفه ای تمام و کمال و تسهیل در کارکردهای بنیادین آن یاری می کند : ارتباط میان ایده ها .

تصویرسازی در اغلب موارد ( البته نه منحصرا) فعالیتی تجاری است و پاره ای از مواقع به عنوان جزیی از نهاد تجاری بزرگ تر و یا مؤسسه و بنگاه تولید انبوه عمل میکند تصویر سازی فصل مشترکی از گرافیک دیزاین ، هنرهای زیبا و دیزاین تعاملی (interactive design ) است که دامنه گسترده ای از فعالیت های خلاقانه را شامل می شود :" تصویر سازی برای روزنامه و مجله ، تبلیغات و بسته بندی محصول ، کتاب کودکان و بزرگسالان ، فرم های کوچک و بزرگ در گرافیک متحرک و انیمیشن و نیز تصویرگری (imagery ) کتب مصور و رمان های تصویری ." تصویر ساز ی اخیرا فعالیت در شاخه های غیر سنتی ای ( رسانه های غیر جاپی ) را نیز در بر گرفته است : شاخه هایی چون تولید اسباب بازی و دیزاین منسوجات ، تصویرگری برای صفحه نمایش (فیلم های انیمیشن ،کارتون های اینترنتی ، گرافیک موبایل ) و نیز اشکال خیابانی دیزاین همچون تصویرگری برای اسکیت بورد ، عکس برگردان و گرافیتی ، گرچه تصویرسازی به لحاظ تاریخی در بستر واژگان به حیات خود ادامه میداد و وابسته به متن بود ، لیکن در سال های اخیر و به واسطه روند رو به رشد فرهنگ بصری ، از اصولی مستقل برخوردار شده است .

تصویر سازان هر ابزاری را که تاریخ هنر در اختیار می گذارد به خدمت میگیرند . ابزاری که می تواند شامل رنگ روغن ، آبرنگ ، تمپرا ، اچیگ ، سبک اسکرین ، گراوود ، کولاژ ، اسکرج بورد ، قلم و مرکب ، مجسمه سازی مدیم های قابل قالب ریزی و ابزارهای دیجیتال همچون illustrator ، Photoshop ، flash ، شود . تصویرسازان چه به لحاظ تاریخی که نسبت به محصولات خلاقانه بی تفاوت بودن و چه در زمان حال که برای تاثیر گذاری از مدیم های موقتی و غیر قابل بایگانی سود میجویند همواره به ابژه ای که می آفرینند همچون اثری که قابل ارائه در گالری هاست می نگرند . در هر حال تصویرسازان اثرشان را با همان حساسیتی که سفارشات کاری را انجام می دهند خلق می نمایند ، با این تفاوت که اثر آنها به جای آن که به واسطه تخیل و احساس مسئولیت شان نسبت به مشتری ساخته شود ، از معنویات درونی تصویر ساز بهره میبرد . رسانه ، دستمایه و ایده ای که مورد استفاده قرار می گیرد هر چه بهتر انتخاب شده باشد ، تصویر سازی امکان بیشتری می یابد تا مخاطب را با جهانی مواجه کند که پرتو تازه ای بر آن تابیده و یا اساسا او را وارد سپهری تازه سازد .

ارلهوف، مایکل . مارشال،تیموتی . ترجمه علی اتحاد ، حرفه هنرمند 30 ، پاییز 88